Uzroci slabosti srčanog mišića

Hronična slabost srčanog mišića koja se još naziva i hronična srčana insuficijencija jedno je od najčešćih oboljenja srca. Ovo oboljenje je, nema sumnje, uz fatalni ishod infarkta i iznenadnu srčanu smrt, najčešći uzrok smrti od bolesti srca i krvnih sudova. Hronična srčana slabost je završni stadijum i prirodni ishod velikog broja oboljenja srca različitih uzroka. Broj bolesnika od ove bolesti je veoma veliki, naročito u starijem životnom dobu, pa se može reći da je to glavni zdravstveni problem većine osoba koje su prešle 65—70. godinu života. Takođe i u mlađim godinama postoji znatan broj bolesnika, pogotovo onih koji su preležali infarkt ili boluju od stečenih, odnosno urođenih srčanih mana.

Mogućnosti za lečenje hronične srčane slabosti danas su znatno veće nego ranije. Primenom savremenih lekova i drugih metoda lečenja srčani bolesnici se mogu uspešno dugi niz godina lečiti i značajno produžiti svoj život. Upravo zato je potrebno da budu dobro upoznati sa uzrocima nastanka, znacima i načinima lečenja hronične srčane slabosti.

Slabost srčanog mišića može biti posledica i ishod čitavog niza oboljenja srca:

– Ishemično oboljenje srca je najčešći uzrok hronične srčane siabosti. Oboljenje može nastati kod velikog broja bolesnika koji su preležali infarkt ili boluju od angine pektoris. Ono se javlja i kod znatnog broja osoba koje ne boluju od ovih oboljenja, ali zbog izražene ateroskleroze koronarnih arterija postoji stalno slabije snabdevanje srčanog mišića kiseonikom usled čega postepeno dolazi do oštećenja i slabljenja srčanog mišića.

– Arterijska hipertenzija, kao što je već opisano, dovodi do niza komplikacija. Jedna od najčešćih komplikacija, naročito rđavo lečene hipertenzije, jeste hronična srčana slabost.

– Sve mane srca, urođene i stečene, koje nisu na vreme izlečene operacijom završavaju se srčanom slabošću koja prouzrokuje prerani smrtni ishod.

– Razna oboljenja disajnih organa, posebno hronični bronhitis i emfizem, dovode s vremenom do povećanog opterećenja desne komore srca. Razvija se poseban oblik srčane slabosti koji se naziva hronično plućno srce.

– Do srčane slabosti dovodi i jedna posebna grupa oboljenja srčanog mišića koja se nazivaju miokardiopatije. Ta oboljenja srca nepoznatog su uzroka, mogu se javiti rano i već u mladosti ili zrelom dobu prouzrokovati teške znake srčane slabosti. Pretpostavlja se da uzrok ove grupe oboljenja srca mogu biti nasledni činioci, zatim stvaranje vezivnih vlakana u srčanom mišiću, proces koji se naziva endomiokardijalna fibroza i još jedno slično oštećenje srca po nazivu Leflerova endomiokardijalna bolest. Postoje tri oblika ovih miokardiopatija, kongestivna, restriktivna i opstruktivna. Opstruktivni oblik miokardiopatije je već ranije opisano oboljenje koje se zove idiopatska hipertrofična subaortna stenoza (IHSS) i koje u toku fizičkog napora može prouzrokovati iznenadnu srčanu smrt.

– Slabost srčanog mišića može biti trajna posledica miokarditisa, zapaljenja srčanog mišića, ukoliko je proces oštetio veći broj mišićnih vlakana. U našoj sredini su dosta česti miokarditisi izazvani virusima i to naročito virusom koksaki tip B. Drugi virusi koji izazivaju miokarditise su adenovirusi, arbovirusi, citomegaolovirusi, eho virusi, Epštajn-Barov virus, virus hepatitisa, herpes simpleksa, influence, varičele i psitakoze.

– Izvesna oboljenja žlezda sa unutrašnjim lučenjem takođe prouzrokuju oboljenje srca. To naročito važi za oboljenja štitaste žlezde, hiper i hipotireozu, tj. njenu povišenu i sniženu funkciju.

– Bolest može biti prouzrokovana i poremećajem prometa materija, zbog čega se izvesne strane materije deponuju unutar srčanog mišića i dovode do njegovog oštećenja. Tu spađaju, pre svega, urođena oboljenja kod kojib se u srčanom mišiću taloži glikogen: Nimon-Pikova bolest, Hand-Šiler-Kristijanova bolest, Fabri-Andersenova bolest i još neke. Kod hemohromatoze, jednog familijarnog oboljenja, zbog poremećenog prometa gvožđa dolazi do taloženja ovog metala u srcu što dovodi do njegovog slabljenja. Oboljenje zvano amiloidoza karakteriše se takođe taloženjem jedne patološke belančevine, amiloida, unutar srčanog mišića.

– Oštećenje i slabost srca mogu nastupiti i u sistemskim bolestima vezivnog tkiva, kao što su sistemski lupus, reumatoidni artritis, sklerodermija i dermatomiozitis.

– Postoji i grupa oboljenja kod kojih postoji poremećaj funkcije mišića i nerava kao primarno oboljenje, međutim često dolazi i do oštećenja srca. To su muskularne i neuromuskularne distrofije od kojih je naročito Fridrajhova ataksija praćena visokom učestalošću srčanih oboljenja.

– Danas je poznato da upotreba izvesnih lekova može dovesti do oštećenja srčanog mišića i pojave znakova srčane slabosti. Ovu činjenicu treba imati uvek u vidu prilikom upotrebe ovih lekova. Takvo dejstvo je utvrđeno za neke lekove koji se koriste u lečenju malignih tumora, npr. busulfan, vinkristin i naročito adriamicin, a zatim za barbiturate, lekove za lečenje depresivnih stanja, antimon, kobalt i još neke.

– Dugotrajna konzumacija velikih doza alkohola dovodi do oboljenja srčanog mišića koje se naziva alkoholna miokardiopatija. U sasvim malim dozama, alkohol deluje čak korisno na srce, jer povećava koncentraciju korisnih lipoproteina HDL u krvi. U većim dozama, međutim, alkohol je činilac koji sigurno dovodi do hipertenzije. Dugotrajna upotreba većih količina sasvim sigurno ima toksični efekat na srčani mišić i dovodi do njegovog slabljenja.