Hirurške metode za sprečavanje iznenadne smrti

Zahvaljujući izvanrednom tehničkom napretku u medicini, u toku poslednjih godina pronađene su nove, spektakularne metode za prevenciju iznenadne srčane smrti. One dolaze u obzir, pre svega, kod bolesnika sa izuzetno visokim rizikom od nastanka najtežih poremećaja ritma, komorske tahikardije i fibrilacije. Njihova visoka cena i komplikovanost nekih postupaka čine da se prvenstveno primenjuju kod bolesnika čiji je život neposredno ugrožen. To su osobe kod kojih se stalno javljaju napadi recidiva komorske tahikardije, odnosno one koje su već pretrpele fibrilaciju komora i preživele samo zahvaljujući elektrošoku i uspešnoj defibrilaciji, jedinoj spasonosnoj metodi koja se, s obzirom na munjeviti smrtni ishod, može uspešno primeniti jedino u bolničkim uslovima. Takvim bolesnicima na raspolaganju stoje sledeće metode:

Ugrađivanje automatskog antitahikardnog pejsmejkera, aparata koji reguliše srčam ritam i sprečava pojavu opasnih komorskih tahikardija koje su, najčešće, samo uvod u smrtonosnu fibrilaciju.

Ugrađivanje elektronskog uređaja koji obavlja ulogu internog defibrilatora. Ovaj uređaj automatski se uključuje kada nastupi fibrilacija komora, vrši defibrilaciju i omogućuje potpuno normalizovanje srčanog ritma. Bolesnik koji nosi ovaj uređaj, čija se savršenost s pravom može uvrstiti u tehniku XXI veka, zaista može da se oseća bezbednim. Interni defibrilator omogućuje spas od iznenadne smrti bez obzira na mesto i uslove pod kojima. je nastala fibrilacija komora.

Hirurško lečenje komorske tahikardije srodnih poremećaja ritma izvanredan je operativni postupak, koji je u toku poslednjih godina usavršen u SAD. Pomoću metode koja se zove maping elektrokardiografija utvrdi se tačna lokalizacija oštećenog mesta u srčanom mišiću, koje emituje napade tahikardije. Nakon toga izvodi se operativna resekcija (odstranjenje) tog mesta, čime se sprečavaju novi napadi tahikardije. Obično se ova terapija sprovodi istovremeno sa odstranjenjem aneurizme leve komore srca, proširenja zida koje nastaje nakon infarkta.

Hirurška krioterapija je takođe jedna posebna vrsta operativne tehnike koja se koristi u lečenju bolesnika sa čestim pojavama komorskih tahikardija i tahiaritmija koje ugrožavaju život. Ovu operaciju, koja, za razliku od većine drugih intervencija na srcu, nije praćena operativnom smrtnošću, prvi je izveo hirurg iz SAD Galeher (1977). Suština operacije je u oštećenju, putem smrzavanja, jednog idela nervnog aparata srca koji se naziva atrioventrikularni čvor i nalazi se između srčanih pretkomora i komora. Na taj način postiže se usporenje sprovođenja nervnih impulsa u srcu i sprečavaju se po život opasni poremećaji ritma.

Borba protiv faktora rizika, koji prouzrokuju aterosklerozu koronarnih arterija, treba da predstavlja neophodan sastavni deo svakog programa lečenja bolesnika kod kojih postoji opasnost od iznenadne smrti. Znatan broj tih bolesnika boluje od hipertenzije, pa je Hamfriz (1977) utvrdio da uspešno lečenje povišenog krvnog pritiska, kod bolesnika koji su preležali infarkt, značajno smanjuje učestalost iznenadne smrti. Koliki je značaj neprestanog suzbijanja faktora rizika pokazuju i rezultati Finske studije (1979), u kojoj je postignuto značajno smanjenje učestalosti iznenadne smrti kođ bolesnika sa infarktom koji su sprovodili program redukcije težine i smženja lipida u krvi. Vilhelmson (1975) je kod velikog broja bolesnika, koji su preležali infarkt, utvrdio da prestanak pušenja značajno smanjuje broj slučajeva iznenadne smrti i novih infarkata u odnosu na one koji su posle infarkta nastavili sa pušenjem.

Otkriće i uvođenje u terapiju lekova koji, suzbijanjem agregacije trombocita, deluju na sprečavanje stvaranja tromba u arterijama podstaklo je naučnike da tragaju i za drugim materijama koje imaju takvo dejstvo. To pogotovo važi za izvesne namirnice, pa su tako Bordis (1978), Makheja (1979) i Ariga (1981) utvrdili da alkilsulfidi u belom i crnom luku imaju stvarno agregacijsko delovanje i da ishrana ovim namirnicama može biti veoma korisna za posebno ugrožene osobe. Još značajnija su istraživanja koja su proizašla iz otkrića danskog naučnika Dajerherga (1979) da Eskimi gotovo uopšte ne obolevaju od infarkta zbog visokog sadržaja jedne nezasićene masne kiseldne koja se naziva eikozopentanoična masna kiselina (EPA). Zatim su Nidlmen (1979), Seis (1980) i Hirai (1980) utvrdili da upravo morska riba sadrži znatne količine ove masne kiseline koja suzbija u krvnim sudovima sintezu opasnog tromboksana A2 a podstiče sintezu korisnog prostaciklina. Na taj način se postiže smanjenje agregacije trombocita u krvnim sudovima što direktno utiče na sprečavanje stvaranja tromba. Iako još uvek nema direktnih dokaza u kontrolisanoj epidemiološkoj studiji da ishrana morskom ribom stvarno sprečava pojavu infarkta i iznenadne smrti, u tu činjenicu se može verovati. Stoga se morska riba može preporučiti jednako zdravim osobama koje žele da sprovode preventivne programe protv bolesti srca i krvnih sudova, kao i bolesnicima od ishemičnog oboIjenja srca.