Važnost održavanja optimalne temperature stambenog prostora

Održavanje stalne telesne toplote kod čoveka u velikoj meri zavisi od toplote stana, koja, sa svoje strane, zavisi od niza činilaca kao što su: orijentacija prema suncu, kvalitet zidova, zaštita od vlage, dužina spoljnih zidova, raspored prostorija u stanu, kvalitet vrata i prozora, kvalitet podova i plafona i, najzad, uređaji za grejanje.

U pogledu toplotne zaštite stan treba da ispuni sledeće uslove:

a) Glavne prostorije (dnevnu, spavaću i radnu sobu) treba postaviti prema jugu, jugoistoku ili jugozapadu, a ostale, sporedne prostorije prema hladnim stranama.

b) Za ekonomično čuvanje toplote u prostoriji najbolje je da površina sobe ima kvadratnu osnovu. Kod svakog drugog oblika površine gubljenje temperature je veće, jer je površina zidova, poda i tavanice veća.

v) Pri rasporedu prostorija potrebno je stalno korišćene prostorije u stanu postaviti što više prema unutrašnjosti zgrade i sa što kraćim spoljnim zidovima, naročito ako je zgrada slobodna. Tako, na primer, kod slobodne stambene zgrade pogrešno je rešenje kada se stepenišni prostor postavi u sredinu zgrade, pošto u takvom slučaju glavne prostorije moraju zauzeti periferiju zgrade.

g) Kod toplotno-tehničke zaštite, kako stambenih tako i drugih prostorija, broj, veličina, smeštaj, konstrukcija i solidnost zgrade, kao i kvalitet materijala od koga su izgrađeni prozori i vrata, igraju veliku ulogu, te još prilikom projektovanja treba razmotriti sve navedene elemente. Tako, na primer, kod onih soba koje su na uglu kuća uobičajeno je da prozori budu smešteni na obe strane. Iako su na taj način sobe bolje osvetljene, takav položaj prozora je pogrešan, pa je preporučljivo da se prozori smeste samo na jednu stranu.

Kroz ulazna vrata prodire vetar u kuću i stan, pa zato treba predvideti tzv. vetrobran, odnosno još jednim vratima odeliti ulaz u kuću od hodnika i stepeništa. Vrata i prozori moraju biti od zdravog i potpuno suvog drveta, sa što manje čvorova, da ne bi zbog izvijanja i promena površine došlo do nepotpunog zatvaranja.

Zidovi imaju vrlo značajnu ulogu u čuvanju i iskorišćavanju toplote. Prema tome, debljina zidova zavisi od toga da li je upotrebljeni materijal bolji ili lošiji sprovodnik toplote. Na primer, drvo je lošiji sprovodnik toplote nego cigla, ali je mnogo slabiji držač toplote, pa se drvena kuća posle prestanka grejanja mnogo brže rashladi od zidane.

Na osnovu ispitivanja, kao i iz same prakse, utvrđeno je da zid od obične cigle u krečnom malteru, debeo 38 cm, koji je malterisan s obe strane, prema stepenu propuštanja i čuvanja toplote može da održava povoljnu temperaturu u prostoriji. Taj isti toplotno-tehnički efekat može se postići i od drugog građevinskog materijala.

Tako, na primer:
1. Zid od nabijene ilovače ili ćerpiča u malteru s obe strane treba da bude deblji od 38 santimetara.
2. Šuplji zid od obične cigle, spoljni i unutrašnji zid po 12 cm, u sredini šupljina od 6 cm, obe spoljne strane malterisane ― treba da bude debeo 30 cm.
3) Zid od hrastovih ili borovih gredica debelih 8 cm, sa unutrašnje strane preko drvenih gredica omalterisan ― 14 cm.

Od nabrojanog materijala, cigla predstavlja, u pogledu toplotnotehničkih zahteva, najbolji materijal za građenje stambenih i drugih zgrada. Treba naglasiti da u predelima sa dugotrajnom zimom i jakim hladnim vetrovima spoljni zidovi moraju biti nešto deblji.

d) Podovi i tavanice imaju mnoge zadatke u svakoj, pa i u stambenoj zgradi, jer ne samo što služe kao zaštita od vlage, mirisa, pare i širenja zvuka već pružaju i toplotnu zaštitu. Ako pod i tavanica nisu od dobrog materijala, može se preko njih izgubiti najveći deo toplote iz prostorije.

Kod međuspratnih konstrukcija glavnu toplotnu zaštitu pruža nasip, koji se sastoji od čistog i suvog peska ili ilovače. Njegova debljina u međuspratnim konstrukcijama može biti samo 8 cm, ali u najvišem spratu mora biti 12 do 14 cm, da bi se na taj način postigla toplotna izolacija prema hladnom tavanu. Podovi treba da budu od toplog materijala, jer hladni podovi oduzimaju telu preko stopala znatne količine toplote.